Z Score – Hệ số dự đoán nguy cơ phá sản của doanh nghiệp trong vòng 2 năm tới được Edward I. Altman, Giáo sư Tài chính trường Đại học New York (Hoa Kỳ), công bố lần đầu vào tháng 9/1968 trên tạp chí Journal of Finance.
Danh mục bài viết
Z Score là gì?
Z Score là một biện pháp thống kê định lượng khoảng cách (đo bằng độ lệch chuẩn) từ một điểm dữ liệu bất kỳ đến giá trị trung bình của một tập hợp dữ liệu. Trong tài chính, Z-score là kết quả kiểm tra tín dụng đo lường khả năng phá sản.
Z Score được tính toán dựa trên 5 chỉ số tài chính kết hợp với trọng số và được sử dụng để tiên đoán về khả năng phá sản của doanh nghiệp trong vòng 2 năm sắp tới.
Các chỉ tiêu sử dụng trong công thức tính toán đều dễ dàng thu thập được trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp và thông tin công bố rộng rãi ra công chúng.
Mô hình này lúc đầu được Edward I. Altman xây dựng dựa trên các phương pháp phân tích thống kê với số mẫu 66 doanh nghiệp, là các công ty sản xuất và doanh nghiệp nhỏ, có tổng tài sản dưới 1 triệu USD. Một nửa trong số mẫu này đã nộp đơn xin phá sản vào lúc đó.
Hệ số Z Score ban đầu chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất chứ không áp dụng cho các định chế tài chính. Về sau, Edward I. Altman phát triển thêm các mô hình tính hệ số Z Score cho các doanh nghiệp phi sản xuất, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp thị trường mới nổi.
Công thức tính
Công thức tính hệ số Z Score cổ điển – áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất:
Z Score = 1,2*X1 + 1,4*X2 + 3,3*X3 + 0,6*X4 + 0,999*X5
Ký hiệu | Hệ số | Trọng số | |
X1 | Vốn lưu động (Tài sản ngắn hạn – Nợ ngắn hạn)/Tổng tài sản | Working Capital/Total Assets | 1,2 |
X2 | Lợi nhuận chưa phân phối/Tổng tài sản | Retained Earnings /Total Assets | 1,4 |
X3 | Lợi nhuận trước lãi vay và thuế/Tổng tài sản | EBIT/Total Assets | 3,3 |
X4 | Vốn hóa thị trường/Tổng nợ phải trả | Market Value of Equity / Total Liabilities | 0,6 |
X5 | Doanh thu thuần/Tổng tài sản | Net Sales/Total Assets | 0,999 |
Diễn giải:
Z Score | Diễn giải |
2.99 < Z | Doanh nghiệp an toàn, nếu chỉ dựa trên các chỉ tiêu tài chính dùng tính toán. |
1.81 < Z < 2.99 | Doanh nghiệp rơi vào vùng nguy hiểm, cần chú ý về khả năng phá sản. |
Z < = 1.81 | Doanh nghiệp có vấn đề nghiêm trọng về tài chính, có khả năng cao sẽ phá sản. |
Do mô hình được tính toán dựa trên dữ liệu thị trường Mỹ, hệ số này sẽ không có tính thực tiễn cao nếu áp dụng tại Việt Nam. Sẽ là cần thiết để phân tích số liệu thực tế tại Việt Nam để hình thành một mô hình Z Score riêng biệt cho các doanh nghiệp Việt Nam.
Nhược điểm lớn nhất của mô hình là phần lớn dựa trên số liệu kế toán nên không thể loại trừ được các gian lận kế toán, thủ thuật làm đẹp báo cáo tài chính…